Door: Jacqueline van de Sande
Gepubliceerd in Balans digitaal
De impact van hormonen
TEKST: JACQUELINE VAN DE SANDE
Zoals bij veel meiden in de puberteit zit adhd ook Jacqueline van de Sande erg in de weg. Ze wordt geregeld overspoeld door haar heftige emoties die enorm kunnen pieken en dalen. Ze is maatschappelijk werker én ervaringsdeskundige en schreef de driedelige boekenserie Druk en dromerig, ADHD bij meisjes. Samen met adhd-expert Sandra Kooij schreef ze Bloedirritant!, over de onzichtbare strijd van vrouwen met adhd. Voor Balans schrijft ze over de impact van hormonen op meisjes met adhd.
Snel wisselende stemmingen
Zo snel als emoties komen, verdwijnen ze ook weer, waardoor mijn stemming snel kan wisselen; soms wel vijf keer op een dag. Omgaan met mijn heftige emoties vind ik het meest lastige van adhd, ook nu ik volwassen ben. Weet je wat nog steeds mijn wens is?
Ik zou willen dat ik kan stoppen met blij zijn als ik blij genoeg ben. Dat ik kan stoppen met boos zijn als ik boos genoeg ben. En dat ik kan stoppen met verdrietig zijn als ik verdrietig genoeg ben.
Fragment uit Nog steeds druk en dromerig Werkboek voor tienermeiden met ADHD
De week voor de menstruatie
Pff, alsof dat niet genoeg is… In de week voor de menstruatie heb ik nóg meer last van mijn adhd. Ik ervaar enorme chaos in mijn hoofd en onrust in mijn lijf, ik ben voortdurend het overzicht kwijt en mijn concentratievermogen is flink afgenomen. Mijn werkgeheugen blijft maar haperen, mijn emoties beleef ik nog intenser en heftiger alsof er geen rem op zit en mijn stemming kan nog sneller wisselen.
Hoe kan dat?
De toename van adhd-symptomen in de week voor de menstruatie kan verklaard worden door hormonale veranderingen in het lichaam van meisjes en vrouwen. In de week voor de menstruatie maakt het lichaam namelijk minder oestrogeen aan. Oestrogeen is een hormoon dat zorgt voor de aanmaak van zogenoemde dopamine- en serotoninereceptoren, die de werking van het voorste hersengebied (prefrontale cortex) beïnvloeden. Dit gebied is verantwoordelijk voor het sturen van je gedrag, waaronder het controleren van impulsen (zelfdiscipline opbrengen om huiswerk te maken; eerst nadenken, dan doen) en het beheersen van emoties.
Door de enorme chaos in mijn hoofd raak ik voortdurend het overzicht kwijt en met het concentratievermogen van een fruitvlieg kan ik studeren wel vergeten. Ik heb er ook geen zin meer in, denk ik vermoeid.
Fragment uit Bloedirritant! De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD
Ontregeld
De stoffen oestrogeen en dopamine versterken elkaar. Zolang je voldoende hebt van beide is er niets aan de hand. Maar bij meisjes en vrouwen met adhd is de dopamine-stofwisseling waarschijnlijk al ontregeld en als in de week voor de menstruatie de oestrogeenspiegel ook nog eens daalt, kun je de controle verliezen over executieve functies als plannen, organiseren, impulsbeheersing en over je emoties.
Internaliseren
Veel meisjes met adhd hebben in de puberteit de neiging om niet over hun gevoelens te praten, uit schaamte of omdat zij denken toch niet begrepen te worden (ze begrijpen zelf hun heftige gevoelens ook niet). Als je je gevoelens niet uit, maar internaliseert (naar binnen richt) kun je klachten ontwikkelen als hoofdpijn, buikpijn, dwangmatig of perfectionistisch gedrag, somberheid en angsten.
Ik heb geen zin in mensen en trek me het liefst terug. Dit neem ik mezelf vervolgens weer kwalijk, ik moet immers sociaal zijn. Mijn heftige gevoelens verberg ik voor de buitenwereld. Uit schaamte en uit angst dat niemand mij zal begrijpen. Wtf, ik begrijp mezelf niet eens. Bloedirritant allemaal!
Fragment uit Bloedirritant! De onzichtbare strijd van vrouwen met ADHD
5 tips voor ouders/verzorgers
1. Laat merken dat je er voor je dochter bent en dat ze haar problemen of emoties met jou kan delen.
2. Laat haar vertellen wat er in haar omgaat, wat ze denkt en voelt. Interpreteer en oordeel niet!
3. Schrik niet van de heftige emoties van je dochter en blijf rustig. Weet dat haar emoties snel komen en snel weer gaan.
4. Luister vooral en vat zo nu en dan een stukje samen. Check hardop of je haar goed hebt begrepen.
5. Kom niet te snel met oplossingen. Doe dat pas wanneer je dochter haar emoties heeft geuit. Zoek samen naar oplossingen, laat je dochter meedenken.
Meisjes met adhd hebben tweeënhalf keer meer kans dan andere meisjes op het ontwikkelen van een stemmingsstoornis. Vaak begint de stemmingsstoornis bij hen eerder en houdt langer aan.
De symptomen zijn in volle hevigheid aanwezig en kunnen deze meisjes ernstig beperken in hun functioneren. Ook is bij hen een verhoogde kans op suïcidaliteit.
Bron: Meisjes met ADHD. Kathleen Nadeau e.a. (2017)
Lees hier meer informatie over Jacqueline van de Sande, haar adhd-praktijk, haar driedelige boekenserie Druk en dromerig en over haar nieuwste boek Bloedirritant!
ADHD Praktijk Van de Sande | Training & Coaching
06-28927901
tel:+31628927901