Ieder mens is anders
Ieder mens is anders en dat is maar goed ook!
Zo heeft iedereen bepaalde eigenschappen, gedragingen en gevoeligheden; ofwel een eigen karakter. Ook verschillen de omstandigheden waarin mensen opgroeien en leven: hun gezin, de buurt, de school waar zij naartoe gaan, vrienden, familie en steunfiguren. Op al deze vlakken doen mensen gedurende hun leven ervaringen op, die hen -samen met hun unieke karaktereigenschappen- vormen tot wie zij nu zijn.
Wat is ADHD
Met de term ADHD worden een aantal specifieke gedragskenmerken bedoeld. Deze kenmerken hebben betrekking op de volgende gebieden:
- Aandacht en concentratie: snel afgeleid zijn, wegdromen in eigen gedachten, vaak spullen kwijtraken, vergeetachtigheid.
- Hyperactiviteit-impulsiviteit: moeite met stilzitten, veel friemelen, innerlijke onrust, doen zonder na te denken, anderen in de reden vallen.
- Emotieregulatie: snel geprikkeld zijn, heftig emotioneel reageren, snel wisselende emoties, niet tegen onrecht kunnen.
De diagnose ADHD wordt gesteld als een persoon vanaf zijn/haar twaalfde jaar een bepaald aantal van deze gedragskenmerken heeft, in die mate dat hij/zij er veel last van heeft. Daarbij geldt dat de persoon deze last of belemmering moet ervaren binnen meerdere domeinen van het leven.
Verschillende vormen van ADHD
De DSM-5 beschrijft 3 vormen van ADHD:
- De gecombineerde vorm.
Iemand voldoet aan zowel de criteria voor aandachtstekort als hyperactiviteit/impulsiviteit. Deze vorm komt het meest voor. - De overwegend onoplettende vorm.
Iemand voldoet aan de criteria voor aandachtstekort en niet of nauwelijks aan de criteria van hyperactiviteit/impulsiviteit. Voorheen werd deze vorm ‘ADD’ genoemd. - De voornamelijk hyperactieve/impulsieve vorm.
Iemand voldoet aan de criteria voor hyperactiviteit/impulsiviteit, niet aan die van aandachtstekort. Deze vorm komt het minst vaak voor.
Overal in de tekst wordt met de term ADHD alle 3 vormen bedoeld.
Executieve functies
Uit onderzoek blijkt dat mensen met ADHD moeite hebben met het organiseren en plannen van het dagelijks leven. Daarnaast lijkt bij hen het vermogen tot zelfsturing en zelfcontrole minder goed ontwikkeld. Hierdoor kost het moeite zichzelf te activeren, te motiveren en eigen gedrag af te remmen of bij te sturen. Deze hogere cognitieve functies, ook wel executieve functies genoemd, worden in de puberteit en de (jong)volwassenheid steeds belangrijker.
Ik stel me weleens voor dat het op mijn werk de gewoonte is om niet stilzittend te vergaderen, maar rennend. Een vergadering duurt anderhalf uur en halverwege is er vijf minuten pauze. Er wordt van alle medewerkers verwacht dat ze blijven rennen en alleen in de korte pauze gaan zitten. Wie zouden dan uit de boot vallen? En welke diagnose krijgen die personen?
Fragment uit: Druk en dromerig. ADHD bij meisjes. Voor ouders en leerkrachten. Druk en dromerig (adhdpraktijkvandesande.nl)
Gevolgschade
We gedragen ons op een bepaalde manier omdat het zo 'hoort’ en omdat we het nu eenmaal zo gewend zijn. Iemand die zich niet gedraagt zoals het hoort, krijgt al snel een negatief etiket en wordt bekritiseerd. Als deze kritiek geïnternaliseerd wordt kan dat grote gevolgen hebben voor de ontwikkeling, het zelfbeeld en het welbevinden. Misschien hebben mensen met ADHD nog wel meer last van deze zogenoemde gevolgschade dan van de ADHD-symptomen zelf.
Zelfbeeld
Als negatieve ervaringen en reacties vanuit de omgeving geïnternaliseerd worden, kan dat bijdragen aan het ontwikkelen van negatieve gedachten over zichzelf. Bijvoorbeeld: ‘Ik kan het toch niet’; ‘Ik haal nooit een voldoende’; ‘Het gaat me nooit lukken om het op tijd af te krijgen’;
Mensen kunnen gaan denken dat ze niet goed genoeg, niet slim of niet aardig genoeg zijn. De last van een negatief zelfbeeld kan groter zijn dan de last die voortkomt uit gedragingen die ADHD genoemd worden.
Acceptatie en zelfwaardering
ADHD is niet wie of wat je bent. Het verklaart en bepaalt deels je gedrag: de wijze waarop je te werk gaat, iets aanpakt en hoe je reageert. Inzicht in het ontstaan van je gedrag is een eerste stap op weg naar verandering. Als je inzicht hebt in je gedrag kan je jezelf begrijpen en accepteren. Je kan je kwaliteiten ontdekken en jezelf gaan waarderen. Het draagt bij aan het ontwikkelen van een positiever beeld van jezelf.
ADHD Praktijk Van de Sande helpt je graag bij het ontdekken van je kwaliteiten en het ontwikkelen van een positief zelfbeeld!